De tweede editie van de International Prosecutors Summit on Antisemitism (IPSA) bracht afgelopen dagen in Den Haag openbaar aanklagers en juridische experts uit 33 Europese landen samen. Twee dagen lang deelden de deelnemers inzichten, analyseerden zij complexe casuïstiek en versterkten zij hun gezamenlijke inzet om antisemitisme strafrechtelijk effectief aan te pakken. De conferentie werd georganiseerd door de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding.
Eddo Verdoner, Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding: "De strafrechtelijke aanpak van antisemitisme moet effectiever. Daarvoor is Europese samenwerking essentieel. De deelname aan de IPSA van 33 Europese landen, een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar, is een nieuwe mijlpaal in het streven naar een rechtvaardige en veilige samenleving. Wij kijken terug op een zeer geslaagde editie. Met de voorbereidingen voor de IPSA 2026 gaan we meteen aan de slag.”
Minister Van Oosten: geef geen ruimte aan haat
Minister van Justitie en Veiligheid Foort van Oosten opende dinsdag de conferentie. Hij benadrukte dat het vervolgen van antisemitisme, hoe ingewikkeld de zaken soms ook zijn, essentieel blijft. Volgens hem ontstaat er ruimte voor andere vormen van haat wanneer antisemitisme niet wordt begrensd en vervolgd.
Lessen trekken uit belangrijke zaken
Tijdens de eerste dag kwamen wetenschappers en deskundigen uit de praktijk aan het woord. Professor Robert Katz van de Indiana University ging in op verschillen in juridische kaders omtrent haatspraak in Duitsland, Canada en de Verenigde Staten, en op de lessen die te trekken zijn uit invloedrijke zaken. Officier van justitie Willem Nijkerk lichtte vervolgens de aanpak toe van het laserincident op het Anne Frank Huis in 2023. Hij ging in op de technische uitdagingen en de belangrijke rol van internationale samenwerking om tot een veroordeling te komen.
Oproep Alan Dershowitz aan openbaar aanklagers
In drie parallelle ronde tafels presenteerden delegaties uit Frankrijk, Litouwen en het Verenigd Koninkrijk zaken waarin antisemitisme centraal stond. De deelnemers verkenden hoe vergelijkbare zaken in andere landen zouden worden behandeld en welke obstakels openbaar aanklagers daarbij vaak tegenkomen. Vanuit New York sprak professor Alan Dershowitz de aanwezigen toe. Hij riep openbaar aanklagers op duidelijk en krachtig op te treden tegen antisemitische misdrijven.
Internationale samenwerking tegen online antisemitisme
De tweede dag bood ruimte voor reflectie op zowel maatschappelijke realiteit als juridische ontwikkelingen. Rabbijn Joram Rookmaaker vertelde over hoe het is vandaag de dag Joods te zijn in Nederland. Daarna volgde een paneldiscussie met Disa Jironet, officier van justitie bij het Landelijk Expertisecentrum Discriminatie (LECD) van het Openbaar Ministerie (OM), Eddo Verdoner (NCAB) en Jim Gouwen, hoofd van het Expertisecentrum Aanpak Discriminatie van de Politie (ECAD-P) over het vervolgen van online antisemitisme. Zij bespraken onder meer de grenzen van de opsporingsbevoegdheden, de rol van openbaar aanklagers en de verantwoordelijkheid van online platforms.
Procureur-generaal Sue Preenen: hogere straf bij discriminatoir motief
Daarna brachten Denemarken, Roemenië en Slowakije casuïstiek in voor gezamenlijke analyse, waardoor deelnemers nationale aanpakken konden vergelijken en gedeelde juridische vraagstukken konden verkennen. Procureur-generaal Sue Preenen stond stil bij de ontwikkeling van het Nederlandse discriminatieverbod. Zij benadrukte dat het OM tevreden is dat, in lijn met bestaande praktijk, sinds juli 2025 wettelijk is vastgelegd dat bij een discriminatoir motief een hogere straf kan worden geëist.
Buruma: pak juíst de moeilijke zaken op
De conferentie werd afgesloten door Ybo Buruma, voormalig raadsheer bij de Hoge Raad der Nederlanden. Hij ging in op rechterlijke uitspraken over haatspraak en antisemitisme, waarbij het lastig was te bepalen of er sprake was van een strafbare uiting, bijvoorbeeld door het gebruik van hondenfluitjes. Als voorbeeld noemde hij de “From the river tot he sea” leus. Hij riep openbaar aanklagers op dit soort lastige zaken op te pakken en benadrukte dat juist die zaken het verschil kunnen maken in de aanpak van antisemitisme.